Culturele diversiteit in het onderwijs

Nederland kent een grote culturele diversiteit. Daarmee bedoelen we niet per se hetzelfde als de multiculturele samenleving. Dit laatste begrip associëren we met culturen van mensen die afkomstig zijn uit andere landen en dan vaak met name met landen waar de inwoners zichtbaar anders zijn dan wij. Maar iedereen die wel eens naar ‘Boer zoekt vrouw’ gekeken heeft, weet dat er ook wezenlijke verschillen in leefstijl per regio binnen een land zijn. Ook binnen ons eigen kikkerlandje. En dat is waar culturele diversiteit over gaat: de verschillen tussen mensen en hun leefvormen.

School is bij uitstek de plaats waar mensen vanuit verschillende culturele achtergronden bij elkaar komen. Willen kinderen zich binnen het regulier basisonderwijs staande kunnen houden dan veronderstelt dat een bepaalde mate van cognitief en sociaal functioneren. Maar om sociaal goed te kunnen functioneren moeten mensen in zekere mate aangepast zijn aan hun sociale omgeving, ofwel hetzelfde geprogrammeerd zijn. Ongelijke mentale programmering leidt tot misverstanden en problemen (Van der Heijde e.a. 2016). 

Mentale programmering is het resultaat van allerlei socialisatieprocessen, waarbij opvoeding in het gezin de belangrijkste is. Marokkanen, Somaliërs, Kaapverdianen, Surinamers, autochtone Nederlanders… Ze voeden hun kinderen verschillend op, waarbij natuurlijk geldt dat deze generaliserende uitspraak een stereotypering van de verschillende genoemde etniciteiten inhoudt. In zichzelf is er niets mis met stereotiepe beelden mits we maar beseffen dat we ons daarbij bedienen van ruwe generalisaties. 

Met die verschillende opvoedstijlen zijn ook vaak verschillen zichtbaar ten opzichte van de houding tegenover school en de rol die aan school wordt toegekend maar ook ten opzichte van de veronderstelde omgangs- en beleefdheidsvormen. Is school een plaats waar kinderen worden opgevoed en zich leren te gedragen conform geldende sociale regels of is het een plaats die alleen dient te voorzien in de intellectuele ontwikkeling van kinderen? 

Als een kind een ruzie niet wenst uit te praten, is dat dan een teken van onverschilligheid of is dat om erger te voorkomen omdat je het door erover te praten erger en schaamtevoller maakt? Als een kind jou telkens weer niet aankijkt als je hem terecht wijst is dat dan een uiting van brutaal zijn of een uiting van respect? Het zijn slechts een aantal voorbeelden die je al doen aanvoelen dat je je makkelijk op glad ijs begeeft bij de interpretatie van gedrag bij kinderen met een andere culturele achtergrond.

Er zijn mensen die beweren dat ze niet in verschillen denken. Voor hen is iedere ouder hetzelfde en wordt iedereen binnen de school op dezelfde manier behandeld. Dat klinkt als een mooi en nastrevenswaardig uitgangspunt maar betekent ook dat je kinderen (en hun ouders) tekort kunt doen. Misinterpretaties ten aanzien van waargenomen gedrag binnen de klas liggen immers al snel op de loer wanneer onvoldoende rekening gehouden wordt met de culturele achtergrond van leerlingen. Wil jij jezelf behoeden voor dergelijke misinterpretaties dan is het op 18 mei geplande themacafé zeker een aanrader! Die dag organiseert het team van specialisten van Passend Onderwijs in samenwerking met de Taalscholen De Poolster en De Vlieger het themacafé met als thema ‘Culturele diversiteit binnen het onderwijs’. Tijdens dit themacafé komt Jannie Limburg van netwerkorganisatie Peervis ons op sprankelende wijze meenemen in de culturele diversiteit in de samenleving en het onderwijs.

Aanmelden voor dit themcafé kan via de website van Passend Onderwijs.